Gisteren bezocht ik met Roos de World Press Photo tentoonstelling in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Voor ons een jaarlijks terugkerende activiteit die ontstaan is uit een van de eerste dates die we in 2012 ondernamen. Deze editie voelde anders dan anders.

Er heerste een doodse stilte onder de mensen die langs de foto’s liepen. In mijn herinnering was het niet eerder zo stil tijdens het bekijken van de tentoonstelling als dit jaar. Ook wij trokken in stilte voorbij aan portretten van oorlog, menselijk leed en de immense gevolgen van klimaatverandering. Onderdeel van de tentoonstelling is dit jaar onder andere een terugblik op de winnende foto’s van de afgelopen 70 jaar. Bij de introductie van dat overzicht stond een tekst die me aan het denken zette. Er stond iets in de trant van: nieuwsfoto’s konden in het verleden een schokeffect teweeg brengen en konden aanzetten tot actie. Persfoto’s konden leiden tot verandering. Denk aan de belangrijke beelden van de Vietnamoorlog, die het perspectief op de oorlog deden kantelen in de Verenigde Staten.

Anno 2025 worden we overspoeld met verschrikkelijke beelden van menselijk lijden, maar het schokeffect lijkt verdwenen. De foto’s zetten nauwelijks meer aan tot actie. In plaats daarvan leidt het tot een gevoel van verslagenheid, defaitisme en afstomping. Het beeld van het Gazaanse jongetje zonder ledematen (de World Press Photo-winnaar van dit jaar) als gevolg van de talloze bombardementen van Israël op burgers, is daar een goed voorbeeld van. De stilte van de foto is hoorbaar.

Roos merkte terecht op dat hoop en vreedzaam verzet ontbrak in de geselecteerde foto’s. Terwijl juist daar meer behoefte aan is dan ooit tevoren. Misschien verklaart dat ook wel de stilte in de Nieuwe Kerk tijdens het bekijken van de foto’s. De toeschouwers nemen de beelden in verslagenheid tot zich zonder dat er veel hoop op een betere toekomst lijkt te zijn. Daar word je inderdaad stil van.

Mahmoud Ajjour, de jongen op de foto, lijkt gelukkig nog wel hoop te hebben. Zijn droom is het hebben van prothesen, zodat hij kan leven zoals andere kinderen. Zolang Mahmoud durft te dromen van een betere toekomst, voel ik tussen alle verslagenheid en afstomping een sprankje hoop.
Maar wel in stilte.

De World Press Photo tentoonstelling is nog tot 21 september 2025 te bekijken in De Nieuwe Kerk in Amsterdam.